รายงานข่าวจากกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) เปิดเผยว่า นางอินทิรา บุนนาค นายกสมาคมผู้ผลิตและจำหน่ายสื่อและเทคโนโลยีทางการศึกษา ได้ทำหนังสือในนามสมาคมฯส่งถึงนายการุณ สกุลประดิษฐ์ เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (กพฐ.) เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม 2558 ที่ผ่านมา เรียกร้องให้ สพฐ.รีบประกาศต่อสาธารณชนให้ชัดเจนว่า สพฐ.มีนโยบายให้อิสระแก่โรงเรียนในสังกัดทั่วประเทศเลือกซื้อหนังสือเรียนปีการศึกษา 2559 ตามวิธีปฏิบัติเดิม ที่ให้คณะกรรมการสถานศึกษาร่วมกับภาคี 4 ฝ่าย (ครู ผู้ปกครอง กรรมการนักเรียน และผู้แทนชุมชน) พิจารณาเลือกซื้อหนังสือเรียนที่ได้รับใบอนุญาต ศธ. จากสำนักพิมพ์ทั่วไป

ทั้งนี้ เนื่องจากตลอดเกือบ 2 เดือนที่ผ่านมา ยังมีความคลุมเครือว่า สพฐ.อาจดำเนินตามนโยบายช่วยเหลือองค์การค้าของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมสวัสดิการและสวัสดิภาพครูและบุคลากรทางการศึกษา (สกสค.) ตามข้อเสนอคณะทำงานกำหนดแนวทางการประเมินประสิทธิภาพและติดตามการดำเนินงานขององค์การค้าฯ ที่เตรียมเสนอ พล.อ.ดาว์พงษ์ รัตนสุวรรณ รัฐมนตรีว่าการ ศธ. ให้สั่งการ สพฐ.ขอความร่วมมือโรงเรียนสั่งซื้อหนังสือเรียน 4 กลุ่มสาระหลัก โดยตรงจากองค์การค้าฯ ได้แก่ วิชาวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ภาษาไทย และสังคมศึกษา ระดับชั้น ป.1-6 โดยมีข้ออ้างเพื่อช่วยบรรเทาปัญหาขาดทุนขององค์การค้าฯ

ในหนังสือของสมาคมฯระบุว่า ข้อเสนอดังกล่าวถูกคัดค้านจากหลายฝ่ายว่า การผูกขาดจะเป็นอุปสรรคต่อพัฒนาการคุณภาพของหนังสือเรียน และสมาคมฯได้มีหนังสือท้วงติงไปยังรัฐมนตรีว่าการ ศธ.ด้วยแล้วว่า หาก สพฐ.ดำเนินตามนโยบายนี้น่าจะขัดกฎหมายหลายฉบับ เพราะองค์การค้าฯถือเป็นผู้ประกอบการรายหนึ่งเท่านั้น อาทิ รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พ.ศ.2557 ที่ให้สิทธิเสรีภาพเอกชนผู้จัดพิมพ์และจำหน่ายหนังสือเรียน โรงเรียน ตลอดจนครูและนักเรียน, พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ, กฎหมายฮั้ว และกฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.2542

หนังสือของสมาคมฯระบุตอนท้ายว่า จนถึงเวลานี้ สพฐ.ยังไม่ชัดเจนว่า จะยังให้อิสระแก่โรงเรียนเช่นเดิมหรือไม่ ซึ่งความคลุมเครือนี้กำลังส่งผลกระทบต่อความต่อเนื่องในการเตรียมการผลิตและจัดส่งหนังสือเรียนเกิดความชะงักงันไปทั้งระบบ หาก สพฐ.ยังไม่รีบประกาศให้ชัดเจนว่ายังให้อิสระแก่โรงเรียน ก็มีแนวโน้มว่า จะส่งผลกระทบต่อโรงเรียน ครู และนักเรียนจำนวนหลายล้านคน ได้รับความเดือดร้อนเสียหาย ได้หนังสือเรียนไม่ครบถ้วนหรือล่าช้า ไม่ทันเปิดภาคเรียนที่ 1/2559 ที่มีกำหนดเปิดเรียนวันที่ 17 พฤษภาคม 2559